Filmrecensie vanuit het oogpunt van een deskundige: "Asbest, een never-ending story".
Hoewel het gebruik van asbest in Duitsland sinds 1993 en in de hele EU sinds 2005 verboden is, wordt de voormalige wondervezel nog steeds gedolven en met tonnen geëxporteerd naar andere delen van de wereld. De documentaire "Asbestos, a never-ending story" van Thomas Dandois en Alexandre Spalaïkovich (France 2022, ca. 90 min.) laat zien dat niemand volledig veilig is voor de vervuilende stof.
Aangezien asbest een centraal onderdeel is van ons dagelijks laboratoriumwerk, volgen wij de berichtgeving over dit onderwerp uiteraard met grote aandacht. Wij hebben de tijd genomen om de documentaire kritisch te bekijken vanuit het standpunt van een deskundige. Lees hieronder onze brief aan de persdienst van Arte:
"Geachte mevrouw Savin,
CRB Analyse Service GmbH is een internationaal actief, door de eigenaar geleid analytisch laboratorium met een focus op de analyse van asbest in bouwmaterialen en 30 jaar ervaring op dit gebied. Wij hebben dan ook met grote belangstelling kennis genomen van uw bijdrage over het onderwerp asbest.
De documentaire toont op indrukwekkende wijze het ontstaan van de industriële winning van asbest tot op heden. Ook de irrationaliteit van de economisch afhankelijke werknemers en gezinnen bij de omgang met de gevaarlijke stof komt aan bod. De verontreinigde terreinen in de omgeving van de mijnbouwgebieden in Canada, Rusland en Corsica worden op begrijpelijke wijze gepresenteerd en tenslotte worden de uitbuitende "verwijderingsomstandigheden" in landen als Bangladesh beschreven, alsmede de productie van asbesthoudend vezelcement in onvoldoende gereguleerde landen, zoals Colombia, die tot voor kort doorging.
Helaas gaat de film onvoldoende in op het aspect van de gezondheidsrisico's voor de bevolking wereldwijd, niet alleen in Europa, die nog steeds bestaan. Er wordt een voorbeeld gegeven van een buitenwijk van Barcelona, waar op grote schaal asbestcementproducten werden gebruikt. Dit voorbeeld geeft echter niet de werkelijke omvang van de risico's van asbest in bestaande gebouwen weer. Daarom moet het artikel duidelijk worden bekritiseerd en idealiter worden aangevuld met een toevoeging.
Door in de film alleen vezelcement en zuivere asbestproducten te noemen, wordt ten onrechte gesuggereerd dat dit de enige asbestproducten zijn die momenteel een risico vormen. Er werden echter meer dan 3000 asbesthoudende producten vervaardigd (bron: Nationaal Asbestprofiel Duitsland, blz. 7) en geïnstalleerd in openbare en particuliere gebouwen tot het desbetreffende nationale verbod (in Duitsland 1993). Hieronder vallen niet alleen vloerbedekkingen en hun lijm, maar ook pleisters, vulmiddelen, tegellijm, bitumineuze dakbedekkingen, dekvloeren, egalisatiemiddelen voor het egaliseren van vloeren, asfalt en afdichtingsmiddelen, en nog veel meer. Hoewel deze producten over het algemeen kleinere hoeveelheden asbest bevatten (in massapercentage) dan vezelcement, worden zij vermoedelijk gebruikt in meer dan de helft van alle woningen die tussen 1960 en 1990 in Duitsland zijn gebouwd. Bovendien werden in deze periode in de meeste gerenoveerde gebouwen asbesthoudende producten gebruikt.
"Geschat wordt dat tot het algemene verbod op asbest in 1993 asbesthoudende bouwproducten waarschijnlijk in alle gebouwen worden aangetroffen." (Bron: Nationaal Asbestprofiel Duitsland, blz. 56)
Onze ervaring is dat de in de documentaire genoemde vezelcementproducten nu zelfs door leken met grote waarschijnlijkheid worden herkend. Door het algemene verbod op bedekking, waarin vezelcement expliciet wordt genoemd, is het grotendeels onmogelijk om over asbesthoudende dakvlakken heen te bouwen, bijvoorbeeld met zonnepanelen, omdat de betrokken vaklieden het verbod op bedekking consequent toepassen.
Helaas stellen wij bijna dagelijks vast dat bijna alle andere beroepen (tegelzetters, loodgieters, elektriciens, enz.) in Duitsland grote moeite hebben om de gezondheidsrisico's van asbest voor de werknemers te onderkennen en de desbetreffende wettelijk voorgeschreven tests vóór het begin van de bouwwerkzaamheden uit te voeren. Het aantal ziektegevallen is dan ook nog steeds hoog, zelfs 30 jaar na de uitvaardiging van het nationale verbod op asbest.
"In totaal waren asbestgerelateerde ziekten verantwoordelijk voor 63 % van alle sterfgevallen als gevolg van een beroepsziekte. Deze trend is de laatste jaren vrij constant. De verwachting is dat deze zich de komende jaren zal voortzetten." (2017 = 1630 sterfgevallen) (hoofdstuk 9, blz. 37).
Naast professionele vakmensen lopen ook hobbyvakmensen en doe-het-zelvers risico. Deze groep is goed voor nog eens 30 % tot 50 % van de sterfgevallen na blootstelling aan asbest.
"Het kankerregister toont ongeveer 30 tot 50 % hogere aantallen gevallen voor mesothelioom in vergelijking met de aantallen gevallen voor dodelijke beroepsziekten als gevolg van mesothelioom. De redenen hiervoor zijn nog niet opgehelderd. Een mogelijke oorzaak zou relevante niet-beroepsmatige blootstelling aan asbest kunnen zijn." (Hoofdstuk 9, blz. 40)
Let wel, deze cijfers hebben betrekking op Duitsland, een land dat een van de strengste wetten inzake veiligheid en gezondheid op het werk ter wereld heeft. Toch vormt asbest door onwetendheid en onkunde een alomtegenwoordig gevaar voor mensen. Terwijl er in 2017 in Duitsland 3180 verkeersdoden waren - een cijfer dat elk jaar met veel media-aandacht wordt gemeld - stierven er volgens bovenstaande gegevens 2120 mensen door asbest. Deze sterfgevallen zijn geen persaandacht waard en komen niet voor in de documentaire die u uitzendt over asbest. Terwijl het aantal verkeersdoden van jaar tot jaar afneemt onder belichting van de media, blijft het aantal asbestdoden per jaar naar verwachting constant. Dit wordt echter niet gemeld.
Deze discrepantie in de media is niet begrijpelijk en niet redelijk.
Wij hebben er groot belang bij de asbestproblematiek meer onder de aandacht van het publiek te brengen. Naast de evidente economische belangen van ons bedrijf worden wij echter vooral gedreven door de strijd tegen pure onwetendheid bij grote delen van de bedrijven en de bevolking. Wij beschikken over netwerken met monsternemers en aanbieders van opleidingen op het gebied van asbest en met nationale en internationale toezichthoudende instanties (Instituut voor veiligheid en gezondheid op het werk van de DGUV, Duitsland; SUVA, Zwitserland). Helaas hebben wij weinig contacten in Frankrijk die wij zouden kunnen aanbieden voor verder onderzoek.
Als u geïnteresseerd bent om het onderwerp asbest en de sociale gevolgen ervan in Europa nader te documenteren, bieden wij u graag onze steun aan in de vorm van expertise en contacten.
Met vriendelijke groeten
CRB Analyse Service GmbH"
Vanuit ons professioneel oogpunt zijn belangrijke feiten en aspecten te summier of ontbreken ze volledig in de documentatie. Niettemin is het de moeite waard om een kijkje te nemen. U bent welkom om zelf een indruk te krijgen: U kunt de documentaire hier in de Arte-Mediathek bekijken.
Zoals beschreven in onze filmrecensie verdient het onderwerp asbest veel meer en gedifferentieerde media-aandacht. Bent u filmmaker of redacteur en heeft u ondersteuning nodig bij het belichten van het onderwerp asbest vanuit een professioneel, wetenschappelijk perspectief? Wij adviseren u graag! Neem gewoon telefonisch contact met ons op of via ons contactformulier.
