Vervolgverslag: Asbestonomie 2023
Op 8 en 9 juni 2023 vond de tweede Asbestonomy plaats in Brussel. Wij waren er ook bij om het laatste nieuws te krijgen over het onderwerp asbest en de omgang met de gevaarlijke stof in verschillende regio's van de wereld.
Het doel van dit evenement is om de kennis over asbest die in verschillende landen aanwezig is, te bundelen en te delen om het leven en de gezondheid van mensen wereldwijd te beschermen. In dit artikel geven we een samenvatting van de inhoud van dit spannende evenement:
Asbest in het Verenigd Koninkrijk
De eerste sessie van Asbestonomy presenteerde de asbestsituatie in het Verenigd Koninkrijk. In het VK werd van 1950 tot 1960 iets meer dan 2.704 ton crocidoliet gebruikt in cement en van 1960 tot 1975 3.253 ton amosiet. De invoer van amfiboolasbest werd al in 1985 stopgezet. Na al die tijd zou het aantal nieuwe gevallen van mesothelioom al met meer dan de helft gedaald moeten zijn. Toch krijgen nog steeds veel meer mensen asbestgerelateerde longkanker en andere longziekten dan verwacht.
Het aantal gevallen van mesothelioom in het Verenigd Koninkrijk varieert tussen de 5.000 en 17.000 per jaar, afhankelijk van de bron. Het risico om mesothelioom te ontwikkelen in het Verenigd Koninkrijk is 1 op 10.000, en voor groepen die in besmette gebouwen wonen of werken kan het individuele risico nog veel hoger zijn. Ter vergelijking: het risico dat normaal gesproken door de samenleving wordt geaccepteerd is 1:1.000.000.
Een landelijke registratie van aan asbest blootgestelde gebouwen in een database zou kunnen helpen. Hieruit kunnen dan passende saneringsstrategieën en -prioriteiten worden afgeleid, die met passende luchtmonitoring kunnen worden geïmplementeerd. Een dergelijke database zou ook nuttig zijn in het geval van een ramp, omdat het reddingswerkers een indicatie zou kunnen geven van waar ze gevaarlijke stoffen zouden kunnen aantreffen.
Wat nog moet worden opgehelderd is: Waar moet het afval worden opgeslagen? - Deze vraag werd ook besproken op Asbestonomy. Op dit moment is storten nog steeds de voorkeursmethode. Mede door de toenemende schaarste aan stortruimte op de Britse eilanden zullen andere methoden, zoals thermische en chemische behandeling, in de toekomst waarschijnlijk een grotere rol gaan spelen. Het voordeel van deze methoden is dat het eindproduct waarschijnlijk kan worden hergebruikt als grondstof voor andere producten zonder dat men zich zorgen hoeft te maken over asbest.
Het nieuwste op het gebied van asbestanalyse
Het volgende onderdeel van het evenement ging over asbestanalyse en het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) in analyses.
Microscopie in asbestanalyse
Eerst presenteerde Guillaume Lathus de verschillende technieken om asbest te analyseren. De gebruikte technieken worden vaak aangeduid met cryptische afkortingen, zoals PLM, PCM, TEM en SEM (in het Duits SEM genoemd). Daarachter staan de polarisatiemicroscoop, de fasecontrastmicroscoop, de transmissie-elektronenmicroscoop en de rasterelektronenmicroscoop. Elk van deze technieken heeft zijn onmiskenbare sterke punten en voorstanders zweren erbij.
Vergeleken met de twee microscopen die in het zichtbare bereik werken, hebben de elektronenoptische methoden het beslissende voordeel dat ze een veel hogere resolutie bereiken. Dit komt omdat de gebruikte elektronen zelf een veel kleinere golflengte hebben dan zichtbaar licht. In het geval van asbest betekent dit dat veel fijnere vezels kunnen worden opgelost met elektronenoptiek dan met een lichtmicroscoop.
Kunstmatige intelligentie en asbestanalyse
Dat kunstmatige intelligentie onze wereld op zijn kop kan zetten, zou op zijn laatst sinds de presentatie van ChatGPT algemeen bekend moeten zijn. Maar kunstmatige intelligentie kan meer dan alleen teksten schrijven. Sharmin Sharna liet ons zien hoe AI ons leven makkelijker kan maken bij het analyseren van asbestmonsters.
De spreker deed verslag van de situatie in Frankrijk, waar TEM-analyse (transmissie-elektronenmicroscoop) de methode bij uitstek is. Deze uiterst nauwkeurige methode kost veel tijd, zowel bij de voorbereiding als bij de analyse. Bovendien is de gebruikte apparatuur erg duur. Vermoeidheidsvrije AI kan hier helpen om de kosten te optimaliseren en de doorvoer van monsters te verhogen. Kunstmatige intelligentie zou bijvoorbeeld de detectie en analyse van de gezochte vezels kunnen overnemen, terwijl menselijke analisten zich beperken tot het identificeren van de vezels.
Hiervoor moeten de machines eerst vezels leren herkennen. Er is een database van routinemonsters nodig die zowel de verschillende monstermaterialen als de vormen van asbest en hun verschillende concentraties weergeeft. Op basis van deze database werden verschillende algoritmen getraind om het meest geschikte algoritme voor de taak te bepalen. Tot nu toe heeft de AI goed gepresteerd op zeer fijne vezels en monsters met een laag asbestgehalte, met goede werksnelheden en vezelherkenning die naar verluidt zelfs beter is dan die van menselijke analisten.
Het is nog steeds nodig om de gedetecteerde vezels te laten controleren door een menselijke analist en om het aantal fout-positieven te verminderen. Toch is accreditatie van AI-ondersteunde asbestanalyse mogelijk. Dit toont aan dat het concept over het algemeen overtuigend is. In de nabije toekomst zal het systeem worden gebruikt op verschillende TEM's en vervolgens ook worden toegepast op het gebied van SEM of SEM. Vooral dat laatste zou voor ons in Duitsland ook interessant kunnen worden.
Asbestregister bij verkoop onroerend goed
In het Vlaamse gewest in België is er sinds 2022 al een verplichting om een asbestregister op te stellen bij verkoop. Sven de Mulder deed verslag van de eerste ervaringen op Asbestonomy. Alleen gecertificeerde experts mogen deze kadasters uitvoeren. De resultaten worden ingevoerd in een database zodat alle geïnteresseerden zich kunnen informeren over mogelijke asbestvoorkomens.
Door het verplichte kadaster is de vraag naar gecertificeerde deskundigen in Vlaanderen de laatste jaren enorm gestegen. Er zijn nu 1.100 landmeters in de regio en in de afgelopen 6 maanden werden ongeveer 84.000 onderzoeken uitgevoerd. In 65% van de rapporten werd asbest aangetroffen.
In Frankrijk is het al lange tijd verplicht om een asbestregister op te stellen bij de verkoop of verhuur van onroerend goed. Frédéric Giraud en Roland le Roux brachten verslag uit over de ervaringen van de afgelopen 20 jaar. Het industriële gebruik van asbest in Frankrijk nam aanzienlijk toe tussen 1860 en 1975. Pas na 1975 leidde een strengere regelgeving tot een afname en vanaf 1997 werd asbest verboden. Sinds 2010 vertoont het aantal asbestgerelateerde pleurale aandoeningen een dalende trend.
Asbestverwijdering en -verwijdering
Tijdens Asbestonomy werden ook verschillende strategieën gepresenteerd over asbestverwijdering en -verwijdering. Muhammad Uzair Javed deed verslag van een project voor asbestverwijdering in de Pakistaanse kunstmestindustrie.
Cindy Bekker sprak over de status van asbestverwijdering in Nederland. Daar worden asbesthoudende producten ingedeeld in risicoklasse 1, 2 of 2a, afhankelijk van het gebruikte type asbest en het asbestgehalte in vezels per kubieke meter.
Werkzaamheden in het gebied van risicoklasse 1 mogen ook worden uitgevoerd door niet-gecertificeerde bedrijven als hun personeel is opgeleid. De werkzaamheden moeten worden geregistreerd en een visuele inspectie aan het einde is voldoende. Voor werkzaamheden in het gebied van risicoklasse 2 en 2a gelden strengere regels: Alleen gecertificeerde bedrijven mogen hier werken, de werkzaamheden moeten worden gemeld en een luchtmeting door een geaccrediteerd laboratorium is aan het einde verplicht.
Neutralisatie van asbest
Asbest verwijderen is slechts één stap. Maar waar moet de vervuilende stof worden gestort als het tot afval wordt verklaard? Op de lange termijn is storten zeker niet de juiste manier, omdat de vezels niet onschadelijk zijn en de stortruimte beperkt is. Het zou daarom het beste zijn om deze vezels onschadelijk te maken. Er zijn bij Asbestonomy verschillende methoden voorgesteld om dit te doen, hetzij door hoge temperaturen tot smelten toe, hetzij door biologische methoden. Beide methoden hebben hun zwakke punten.
Hubert Domergues presenteerde een andere methode om de gevaarlijke vezel mogelijk te neutraliseren. De voorgestelde methode neutraliseert het asbest bij hoge temperaturen en lage druk met zwavelzuur. Dit kan het asbest volledig vernietigen, tenminste op laboratoriumschaal, en de neutrale, niet langer gevaarlijke eindproducten kunnen worden gerecycled. Deze omvatten silicaten en gips, evenals magnesiumzouten als grondstoffen. In een volgende stap wordt het proces dit jaar overgezet van laboratoriumschaal naar een proeffabriek.
Conclusie: interessante internationale inzichten in asbeststrategieën
Asbestonomy bood veel boeiende inzichten in de situatie en strategieën in andere landen, iets waar het op puur Duitstalige conferenties vaak aan schort. Sommige benaderingen zijn internationaal heel verschillend, terwijl andere vergelijkbaar lijken. Het is ook interessant om te zien hoe vaak andere landen voorop lopen, vooral op het gebied van asbestbeheer en saneringsplanning. Hier kunnen wij in Duitsland zeker het een en ander van leren. We hopen dan ook dat we volgend jaar weer kunnen deelnemen en dat er meer feedback uit Duitsland komt. We kunnen allemaal alleen maar van elkaar leren.
